Vào thời ấy, thành phố đủ rộng để người ta ngại đến nhau chơi, cũng như tiềm năng kinh tế cũng chỉ vừa đủ để may thì được ăn no (thực ra, cũng nhiều nơi không no, cái này phải động não lớn, não nhỏ để suy), các gia đình không mấy khi tổ chức cái gọi là “ăn tươi”. Cái từ “ăn tươi” mà kem theo “nuốt sống” thì ra ý khác, cũng phải huy động não lớn não nhỏ đấy. “Ăn tươi” là để nói ăn hơn ngày thường tí chút. Nói vậy để hình dung, với những gia đình bình thường, tổ chức gặp được nhau, vui vẻ hàn huyên trong một bữa cơm, khó! Ôi, một thời để ta nhớ và thương những gì ta là nhân chứng. Vì vậy, thông tin về hai gia đình chỉ dựa hoàn toàn vào những gì hai bà mẹ nói lại. Tên tuổi những đứa con, học hành, sở thích, thậm chí có cả những chuyện buồn vui ở trường chúng học, hai bà cũng tỉ tê với nhau, mọi chuyện về Bắc-Nam, cả hai nhà đều biết, chỉ có điều, chúng, những đứa con của hai bà, chưa khi nào tận mặt nhau. Khi chủ và khách đã ngồi vào chỗ của mình, bà mẹ cô gái định cất lời, gọi cô con gái ra pha nước thì ngoài cổng có tiếng gọi cửa, cô gái nhanh nhẹn chạy ra, cậu con trai chỉ thấy một bóng áo trắng, vắt vẻo trên đôi vai nhỏ là mái tóc xoã mới gội chưa khô, thoang thoảng mùi thơm của lá sả, hương nhu, dàn gần hết đôi vai nhỏ, rồi có tiếng cô vọng vào, giọng chứa chan những âm thanh nhí nhảnh, nũng nịu “ bố mẹ ơi, con đến nhà cái Mai…” Bà mẹ cô gái đỡ lời “ Hai đứa lại đến thăm mẹ cái Mai bị ốm… Nhà đó chỉ có hai mẹ con… Lại trốn rồi…’’. Sự việc vô tình qua cũng chẳng gây chú ý. Đặc biệt mẹ cô gái, như vô tình hay làm cao, mà quên ý nghĩa cuộc thăm viếng của mẹ con tôi. Hai bà mẹ và một ông bố thì coi sự kiện như là cái bâng quơ, bất chợt của một làn gió. “Cái vô tình đi qua có thể giết một tình yêu”, sau này rất lâu, tôi bỗng nhớ lại và nghĩ ra. Một câu thơ như nhảy múa trước mắt “Vô tình em mái tóc/ vô tình tiếng em vang/ bên tai anh ngỡ ngàng/ và chúng mình xa nhau…”. Mấy người lớn vẫn rôm rả chuyện trò, ôn lại ngày xưa, khi bé bằng chúng nó, nhớ ra tên đứa bạn nào thì xướng lên, thích thú khi nói được đặc điểm của đứa bạn đó. Hầu như suốt gần tiếng đồng hồ, tôi ngồi nghe, cũng đôi khi vô duyên cười lơ đãng. Cả ông bố cũng vậy, đôi khi chêm vào những kỷ niệm xưa của hai bà mẹ, với cái ý cho đưa đẩy nêm mắm muối. Cũng có thời gian, “cái con Bắc” được mẹ tôi nhắc đến bất chợt, khi chỉ có một mình tôi. “Cái con Bắc” ấy học giỏi, được sang Liên Xô học đấy”. Tôi ầm ừ cho qua, bụng nghĩ rằng em cũng hảo thủ ghê gớm đây. “Con bé ấy học ngoại giao” mẹ tôi lại tiếp. Tôi cầm cuốn sách, lại thêm thông tin, chứng tỏ khả năng giao tiếp của em. Bỏ ra chỗ khác, lẩm bẩm, thì từ bé, em đã giỏi rồi mà… Vậy là trong đầu thằng tôi, thêm hai chi tiết về em gái năm xưa, học ở Liên Xô và ngành ngoại giao. “Ngoại giao”, tôi cứ tự thầm với mình, nó là một ngành học cao sang… chẳng lấm lem dầu mỡ như mình… một thoáng tự ti bay ngang ý nghĩ vẩn vơ. Đương nhiên với hai bà, chuyện con Bắc, thằng Nam được nói đến với những lời ngợi ca về sự giỏi giang và than vãn cho số phận của hai đứa. “Con Bắc nhà bà thế nào, mấy cháu rồi?” Bà mẹ cô gái nói liền một lèo, như nói ra sẽ trút bỏ nỗi lo sau khi được sẻ chia với bà bạn thân: “Chồng con gì đâu. Sự nghiệp, sự nghiệp cái gì mà sự nghiệp! Này hay nó là cái duyên cái số chúng nó vận vào nhau, sau đận con Bắc nhà tôi đi lại Liên Xô lần nữa, tôi đã lo. Học cao học giỏi để phần con trai. Đấy, thằng em thì chẳng ra gì, con chị cứ tiến vù vù. Nó vụ phó ở Bộ đấy… Thế còn thằng Nam nhà bà?” “ Nó lành lặn, không đui què gì cả, chỉ phải cái sốt rét… Tôi bỗng nghĩ đến con Bắc, hỏi nó chuyện người thương người nhớ… nó chỉ nhăn răng, trai ba mươi tuổi đang xoan, lo gì… nhưng có vẻ như sao ấy, khi nói đến con Bắc, nó chỉ “ghê thế cơ à?” Hay là ta tạo cho chúng gặp lại nhau. Thằng Nam cứ mỗi lần nói đến con Bắc, nó chỉ cười, bảo, đi xem mặt mà chỉ thấy mỗi mái tóc ngúng nguẩy trên vai gầy… rồi thì tiếng oanh vọng vào như chim hót…(câu này mẹ như bịa ra để tim người con gái nghe được thổn thức thêm) Này bà, cái kiểu nói đó cũng có ý có tứ đấy chứ, bà hiểu không?” “Ừ nhỉ, cậu ấy vậy mà cũng dí dỏm ra phết, nhỉ? Để tôi kể cho con Bắc...” Mẹ em hay thơ. Mẹ anh kể lại, bà ấy nói chuyện mà hay xen vào những câu thơ, tài thế. Viết thư cho mẹ bằng thơ… đây này, những mấy bức cơ, đọc không. Tôi cầm và đọc thư của mẹ em viết cho mẹ anh, phải nói là tâm hồn mẹ em ở ngưỡng qua năm mươi như vậy là quá tuyệt, đọc và thấy lại cái tươi mát tình bạn xưa, thấy kỷ niệm của mẹ chúng ta quý quá. Mẹ tôi lại thủ thỉ: “ Bà ấy giận chồng, ông ấy làm lành, không chịu, ông ấy làm thơ mới chịu. Gớm già rồi còn lãng mạn, chẳng bù cho bố anh, gì cũng xong, muốn bực cũng không được. Đời mỗi người mỗi vẻ nhỉ…? Mẹ anh bâng quơ buông câu nói nửa chừng… nhưng đủ gợi thương gợi nhớ về người đã đi xa. “Đời vô tình nghiệt ngã/nên chúng mình xa nhau”. Tôi vô tình nhái lại câu thơ Pus-kin. Mẹ nhìn tôi, anh lại thơ với thẩn, hợp với mẹ con Bắc đấy… Vâng, vô tình, vô tình dẫn lối, là nguyên nhân đến nay, đã ba chục xuân, không một mối tình riêng, chỉ có riêng ta với ta. Khi người ta còn trẻ, khi người ta đang độ thanh xuân, người ta không nghĩ nhiều đến thời gian, người ta cứ tự nhiên vô tình không đếm xỉa, không quan tâm đến nó. Sự lơ đãng vô tình đó có khi phải trả giá. Tôi lại ngâm nga “Đời vô tình nghiệt ngã…”, tôi nhìn sự đời rõ nét hơn vì chẳng gì, tôi cũng đã một lần vô tình. Kể vậy cũng là quá chậm. Tôi quên dần những cái xa xa, mờ mờ, thoang thoảng. Tôi nhớ cái gần gụi, cái rõ nét, cái thấm đậm. Một câu thơ buông lơ lửng nghe chơi vơi hợp với tôi: “Em xa lánh những ngày vui trên phố/ Để nhớ người hay nói/ Lính mà em…” Tôi nhớ cô bé đó. Chút chất lính còn lại trong tôi xao động. Tôi không ngờ, sau này người đó lại là nàng thơ của tôi. Cũng vô tình thôi, chiều đó, tôi đi qua một khu trọ tập thể nữ sinh. Tôi nghe được tiếng hát từ trong đó vọng ra. Không phải là hát mà là đọc thơ. Đọc với kiểu ngâm của người xứ ta, nó ngân nga như hát. Em gái đang yêu hay sao? Có lẽ vậy! Tôi thích tiếng hát và đứng lại nghe. Tôi giả vờ ngắm hàng cây dọc hàng rào, nhìn trời trong, nhìn mây trắng và nhìn chim bay. Tôi đang cố tạo ra dáng vẻ vô tình. Tôi phát hiện ra một con chim lách chách, nhảy liên tục từ cành này sang cành khác. Con chim bé tí, màu xanh. Tôi gọi nó là chim sâu. Mắt tôi tìm chim sâu nhưng tai tôi tìm nghe tiếng thơ, tiếng hát. Cô bé giọng hát mà nghe như thì thầm to nhỏ bên tai, đã chuyển sang một bài hát khác, cũng là bài hát về tình yêu, bài quan họ “Người ơi, người ở đừng về…” Chính vì lời ca đó mà tôi đứng lại, đừng vô tình nữa, nán lại xem mặt cô gái kia đi. Tôi tò mò. Rồi giọng ca lại chuyển sang “Con đường xưa em đi, vằng lên mái tóc thề, ngõ hồn dâng tái tê… con đường xưa em đi, thời gian cố quên đi, đá mòn kia vẫn ghi..” Tôi mê đi vì lời ca, vì giọng hát, cô bé nỗi lòng quá, tâm trạng quá, chắc chắn cô đang muốn gửi tiếng hát về phương trời nào đó, cho ai đó, vì nghe thao thiết lắm.
.jpg)
